Doofblinden kunnen op verschillende manieren communiceren. De voorkeur voor een bepaalde communicatievorm is per persoon verschillend en hangt af van de achtergrond van de doofblinde. De communicatievorm die een doofblinde gebruikt is afhankelijk van het restgehoor en restzicht.
Sommige doofblinden horen genoeg om te kunnen verstaan wanneer de gesprekspartner duidelijk spreekt en de luisteromstandigheden gunstig zijn. Andere doofblinden zien genoeg om het gehoor met de ogen te ondersteunen zodat spraakafzien bij gunstige kijkomstandigheden nog steeds mogelijk is. Communicatie met gebarentaal is ook mogelijk als de gesprekspartner de gebaren in het gezichtsveld maakt.
Volledig doofblinden maken gebruik van aangepaste communicatiemiddelen zoals vierhandengebarentaal, een aangepast handalfabet of braille.
Sommige doofblinden kiezen voor een cochlear implantaat (CI). Met dit implantaat kunnen ze omgevingsgeluiden horen en hun kwaliteit van leven sterk verbeteren. Voor doofblinden is het mogelijk om een tweede implantaat terugbetaald te krijgen via het Bijzonder solidariteitsfonds. Hiervoor kan je contact opnemen met je CI-team.
Communicatie bij doofblinde mensen is van essentieel belang. De wereld begrijpen en je kunnen uiten zorgt voor verdere ontwikkeling, het bevordert je competentiegevoel en vergroot je zelfvertrouwen. Je niet goed kunnen uiten of de wereld niet goed kunnen begrijpen zorgt voor frustraties.
Hoe communiceer je met een doofblinde persoon?
Bekijk in de video van Vlaamse Gebarentaal Leren op welke verschillende manieren doofblinden kunnen communiceren.
Blokletters in de hand
Blokletters in de hand is een zeer universele vorm van communicatie met doofblinden, omdat het gebruik maakt van gewone schrijfletters: je schrijft de letters in hoofdletters op de handpalm van de doofblinde. Wie geen tactiele communicatiemethode voor doofblinden beheerst, kan hier gebruik van maken.
Vingerspellen-in-de-hand
Het vingerspellen-in-de-hand is direct afgeleid van het gewone handalfabet voor doven. Iemand die het Nederlandse of Vlaamse handalfabet kent, kan dus ook vingerspellen-in-de-hand.
Daarom wordt dit alfabet vooral gebruikt door mensen die doof geboren zijn en later slechtziend/blind zijn geworden.
Bij het vingerspellen-in-de-hand drukt de 'spreker' de letter in de handpalm van de doofblinde. De regel is dat men met rechts spelt in de rechterhand van de doofblinde. In het begin gaat het spellen erg langzaam, maar een geoefend iemand kan de letters sneller voelen dan het oog kan volgen.
Tactiele gebarentaal
Tactiele gebarentaal is een communicatiemethode voor doofblinden die met gebarentaal zijn opgegroeid. Ze gebruiken de gebarentaal die ze kennen.
Het verschil met gebarentaal is dat de doofblinde losjes de handen van de gesprekspartner vasthoudt. Zo kan hij/zij voelen wat de ander gebaart. Voor gebaren waarbij het mondbeeld ook erg belangrijk is wordt een aangepast gebaar gebruikt. Net als bij doven zijn er ook onder doofblinden mensen die geen gebarentaal beheersen, maar wel gebruik willen maken van gebaren. Zij gebruiken een tactiele versie van het Nederlands met Gebaren.
Lorm
Het Lorm-alfabet lijkt een beetje op braille en wordt vooral door doofblinden gebruikt die blind geboren en later slechthorend/doof geworden zijn. Deze mensen hebben geen of weinig ervaring met gebaren en vingerspellen, maar wel veel ervaring met Nederlands en braille. Lorm is heel makkelijk om aan te leren, je moet het alleen blijven oefenen.
Het Lorm-alfabet heeft twee voordelen. Ten eerste maakt het niet uit op welke hand van de doofblinde het wordt getikt, dus je kan de dichtsbijzijnde hand nemen. Ten tweede is het internationaal, in tegenstelling tot het vingerspellen-in-de-hand. Een nadeel van het Lorm-alfabet is dat het is Nederland en België door een beperkt aantal mensen wordt gebruikt.
Social Haptic Communication
Communicatie tussen mensen is rijker dan enkel de taal. Het gaat over veel meer dan woorden en gebaren. Ook de situatie, emoties, de gelaatsuitdrukking van anderen, het gedrag, de sfeer, of een snelle mededeling tussenin zijn belangrijk. Deze aspecten van communicatie zijn met een gewone manier van tolken (of begeleiden) niet toegankelijk voor de doofblinde persoon.
Met Haptics signs wordt het mogelijk de “gewone” communicatie met de doofblinde persoon aan te vullen met belangrijke situationele informatie die vaak niet uitgesproken wordt. Dit gebeurt vooral via gebaren op het lichaam.
Soms kunnen Haptic signs ook een communicatiewijze op zich zijn: het is een snelle en efficiënte wijze om korte boodschappen over te brengen naar de doofblinde persoon zodat hij zijn omgeving of het gebeuren beter kan begrijpen. Daarom zijn haptic signs niet alleen nuttig bij doofblinde personen die met tolken en assistenten vrij zelfstandig functioneren, maar eveneens voor doofblind geboren personen in residentiële voorzieningen.
Meer informatie over Social Haptic communication
Wil je graag meer weten over Haptic signs?
- Bestel de dvd 'Social Haptics communication'
- Bekijk het vormingsaanbod voor een workshop Social Haptic communication.
Pro tactiele communicatie
Pro tactiel is een nieuwe methode van communicatie tussen gebarentalige en niet-gebarentalige doofblinden om een beter beeld van een verhaal of gebeurtenis te geven. Zo kan je beelden van foto's of filmpjes vertalen naar pro tactiel door aanrakingen op armen, handen, schouders of bovenbenen. De bedoeling is een juiste vormgeving en een goede structuur te bieden.